Vastgoed Grondgevecht

Een mol in de Amersfoortse grond

1 december 2008 | Het Financieele Dagblad

Door: Eikelenboom, S.

Topambtenaar dupeert gemeente voor miljoenen met 'doelbewust' lekken van plannen voor grondaankoop

Siem Eikelenboom

Amersfoort

De gemeente Amersfoort dacht euro 19 mln te verdienen met de bouw van ruim 3000 woningen in Vathorst-West. Maar door een telefoontje van een hoge ambtenaar naar een aantal projectontwikkelaars zou die winst wel eens kunnen verdampen. De kosten van de grond zijn nu al verdubbeld en deskundigen verwachten dat de grondprijs nog verder zal oplopen.

De gemeente Amersfoort ontwikkelt al 11.000 woningen en enkele bedrijfsterreinen op de Vinexlocatie Vathorst. Zij werkt hierin samen met Ontwikkelingsbedrijf Vathorst (OBV), een publiek-private samenwerking met de projectontwikkelaars AM, Heijmans Vastgoed, De Alliantie, Dura Vermeer en Bouwfonds MAB.

Op dinsdag 25 april 2006 komt het college van B en W in het diepste geheim bijeen. Op de agenda staat één belangrijk punt: aankoop van gronden in het gebied Vathorst-West. De gemeente wil daar rond de 3000 huizen bouwen. De gronden in dat gebied zijn op dat moment in handen van boeren. Om te voorkomen dat die gronden worden verkocht aan projectontwikkelaars, besluit het college gebruik te maken van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg), die de gemeente het recht van eerste koop geeft tegen marktconform tarief.

Na de vergadering meldt het college het besluit aan de Staatscourant, die het op vrijdag 28 april 2006 's ochtends publiceert. Vanaf dat moment is de Wvg op de gronden in Vathorst-West van kracht.

Tot grote verbazing van de gemeente blijkt al snel dat de meeste percelen niet meer in handen van boeren zijn, maar van vijf projectontwikkelaars. Nota bene de partners waarmee Amersfoort samenwerkt in OBV.

De gemeente geeft Omniplan uit Zeist in 2006 opdracht de zaak te onderzoeken. De resultaten worden geheimgehouden. Pas na vragen van de Burger Partij Amersfoort wordt dit rapport begin november dit jaar openbaar.

Uit het rapport blijkt dat het geheime collegebesluit is gelekt door een topambtenaar: het hoofd Grondzaken en Planeconomie, de jurist Arnoud Ashouwer. Direct na het collegebesluit belde hij met een vertegenwoordiger van HBC Schoonhoven, een bedrijf dat gronden voor de projectontwikkelaars binnen OBV verwerft.

Na het telefoontje van Ashouwer waren de projectontwikkelaars direct actief geworden. Uit gegevens van het Kadaster blijkt dat zij op 25 en 27 april land kochten voor euro 55, euro 65 en euro 70 per vierkante meter, het dubbele van het marktconforme bedrag dat de gemeente de boeren zou betalen.

Amersfoort had gedacht met de verkoop van woningen in dit deel van Vathorst euro 19 mln te verdienen. Nu moet ze het dubbele voor de grond betalen. De winst kan met euro 10 mln dalen, een forse financiële tegenvaller. De schade kan hoger oplopen doordat een week na vestiging van de Wvg de gemeenteraad besloot om ook in Vathorst-West te gaan bouwen. Daarmee veranderde de bestemming van landbouwgrond in bouwgrond. En voor bouwgrond worden veel hogere prijzen betaald. In Amersfoort en omgeving gelden prijzen van rond de euro 400 per vierkante meter.

Openbaarmaking van het Omniplanrapport leidt tot grote commotie in de gemeenteraad. Tijdens een raadsvergadering van 11 november eist de oppositie (SP, Burger Partij Amersfoort en Jouw Amersfoort, die zeven van de in totaal 39 zetels bezitten) het vertrek van PvdA-wethouder Jelle Hekman. Op het nippertje overleeft hij deze motie van wantrouwen.

Eerder had Hekman in een interview met het AD/Amersfoortse Courant laten weten dat de topambtenaar juist had gebeld om speculatie te voorkomen. Volgens de projectontwikkelaars zong het in de markt rond dat de gemeente de Wvg wilde inzetten. De gemeente en de met haar verbonden projectontwikkelaars waren bang dat een derde partij snel de gronden zou opkopen tegen een nog hogere prijs. Volgens Hekman had de topambtenaar de projectontwikkelaars willen geruststellen met de mededeling dat Amersfoort net had besloten de Wvg in te zetten, zodat ze zich niet ongerust hoefden te maken. Van die mededeling hadden de projectontwikkelaars misbruik gemaakt door snel zelf gronden aan te kopen.

Welke andere projectontwikkelaar in april 2006 belangstelling toonde voor de gronden in Vathorst-West is overigens noch door de gemeente noch door de projectontwikkelaars verduidelijkt. Achteraf omschrijft Hekman de actie als 'naïef'. In een open brief noemde gemeentesecretaris Henk Huitink het lekken van Ashouwer onlangs 'in overeenstemming met de geest van de tijd'.

De kans dat stappen volgen tegen Ashouwer is overigens klein. Omdat hij sinds september werkt bij een projectontwikkelaar in Woudenberg valt hij niet meer onder de Ambtenarenwet. Wel kan hij strafrechtelijk worden vervolgd. Maar dan zal de gemeente Amersfoort of een gedupeerde derde partij aangifte moeten doen. Ook kan de gemeente de ambtenaar civiel aansprakelijk stellen voor de geleden schade. Een woordvoerder van de gemeente laat weten hier niets over te kunnen zeggen: 'Er zijn veel vragen gesteld door de raad. Beantwoording daarvan kan nog een week of langer duren. We gaan die vragen niet beantwoorden in de media.' En op een vraag of voor de gemeente duidelijk is waarom Ashouwer heeft gelekt, verwijst ze naar het rapport van Omniplan. Dat concludeert: 'Informatie over het gemeentelijk Wvg-besluit is door de gemeente niet gelekt, maar doelbewust en selectief ingezet (alleen aan het OBV) als beïnvloedingsmiddel om juist verwerving door marktpartijen te voorkomen.' Die beïnvloeding pakt voor de gemeente Amersfoort erg nadelig uit.

De ambtenaar valt niet meer onder de Ambtenarenwet. Wel kan hij strafrechtelijk worden vervolgd


	Vastgoed Grondgevecht Vastgoed Grondgevecht Een mol in de Amersfoortse grond 1 december 2008 \| Het Financieele Dagblad Door: Eikelenboom, S. Topambtenaar dupeert gemeente voor miljoenen met 'doelbewust' lekken van plannen voor grondaankoop Siem Eikelenboom Amersfoort De gemeente Amersfoort dacht euro 19 mln te verdienen met de bouw van ruim 3000 woningen in Vathorst-West. Maar door een telefoontje van een hoge ambtenaar naar een aantal projectontwikkelaars zou die winst wel eens kunnen verdampen. De kosten van de grond zijn nu al verdubbeld en deskundigen verwachten dat de grondprijs nog verder zal oplopen. De gemeente Amersfoort ontwikkelt al 11.000 woningen en enkele bedrijfsterreinen op de Vinexlocatie Vathorst. Zij werkt hierin samen met Ontwikkelingsbedrijf Vathorst (OBV), een publiek-private samenwerking met de projectontwikkelaars AM, Heijmans Vastgoed, De Alliantie, Dura Vermeer en Bouwfonds MAB. Op dinsdag 25 april 2006 komt het college van B en W in het diepste geheim bijeen. Op de agenda staat één belangrijk punt: aankoop van gronden in het gebied Vathorst-West. De gemeente wil daar rond de 3000 huizen bouwen. De gronden in dat gebied zijn op dat moment in handen van boeren. Om te voorkomen dat die gronden worden verkocht aan projectontwikkelaars, besluit het college gebruik te maken van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg), die de gemeente het recht van eerste koop geeft tegen marktconform tarief. Na de vergadering meldt het college het besluit aan de Staatscourant, die het op vrijdag 28 april 2006 's ochtends publiceert. Vanaf dat moment is de Wvg op de gronden in Vathorst-West van kracht. Tot grote verbazing van de gemeente blijkt al snel dat de meeste percelen niet meer in handen van boeren zijn, maar van vijf projectontwikkelaars. Nota bene de partners waarmee Amersfoort samenwerkt in OBV. De gemeente geeft Omniplan uit Zeist in 2006 opdracht de zaak te onderzoeken. De resultaten worden geheimgehouden. Pas na vragen van de Burger Partij Amersfoort wordt dit rapport begin november dit jaar openbaar. Uit het rapport blijkt dat het geheime collegebesluit is gelekt door een topambtenaar: het hoofd Grondzaken en Planeconomie, de jurist Arnoud Ashouwer. Direct na het collegebesluit belde hij met een vertegenwoordiger van HBC Schoonhoven, een bedrijf dat gronden voor de projectontwikkelaars binnen OBV verwerft. Na het telefoontje van Ashouwer waren de projectontwikkelaars direct actief geworden. Uit gegevens van het Kadaster blijkt dat zij op 25 en 27 april land kochten voor euro 55, euro 65 en euro 70 per vierkante meter, het dubbele van het marktconforme bedrag dat de gemeente de boeren zou betalen. Amersfoort had gedacht met de verkoop van woningen in dit deel van Vathorst euro 19 mln te verdienen. Nu moet ze het dubbele voor de grond betalen. De winst kan met euro 10 mln dalen, een forse financiële tegenvaller. De schade kan hoger oplopen doordat een week na vestiging van de Wvg de gemeenteraad besloot om ook in Vathorst-West te gaan bouwen. Daarmee veranderde de bestemming van landbouwgrond in bouwgrond. En voor bouwgrond worden veel hogere prijzen betaald. In Amersfoort en omgeving gelden prijzen van rond de euro 400 per vierkante meter. Openbaarmaking van het Omniplanrapport leidt tot grote commotie in de gemeenteraad. Tijdens een raadsvergadering van 11 november eist de oppositie (SP, Burger Partij Amersfoort en Jouw Amersfoort, die zeven van de in totaal 39 zetels bezitten) het vertrek van PvdA-wethouder Jelle Hekman. Op het nippertje overleeft hij deze motie van wantrouwen. Eerder had Hekman in een interview met het AD/Amersfoortse Courant laten weten dat de topambtenaar juist had gebeld om speculatie te voorkomen. Volgens de projectontwikkelaars zong het in de markt rond dat de gemeente de Wvg wilde inzetten. De gemeente en de met haar verbonden projectontwikkelaars waren bang dat een derde partij snel de gronden zou opkopen tegen een nog hogere prijs. Volgens Hekman had de topambtenaar de projectontwikkelaars willen geruststellen met de mededeling dat Amersfoort net had besloten de Wvg in te zetten, zodat ze zich niet ongerust hoefden te maken. Van die mededeling hadden de projectontwikkelaars misbruik gemaakt door snel zelf gronden aan te kopen. Welke andere projectontwikkelaar in april 2006 belangstelling toonde voor de gronden in Vathorst-West is overigens noch door de gemeente noch door de projectontwikkelaars verduidelijkt. Achteraf omschrijft Hekman de actie als 'naïef'. In een open brief noemde gemeentesecretaris Henk Huitink het lekken van Ashouwer onlangs 'in overeenstemming met de geest van de tijd'. De kans dat stappen volgen tegen Ashouwer is overigens klein. Omdat hij sinds september werkt bij een projectontwikkelaar in Woudenberg valt hij niet meer onder de Ambtenarenwet. Wel kan hij strafrechtelijk worden vervolgd. Maar dan zal de gemeente Amersfoort of een gedupeerde derde partij aangifte moeten doen. Ook kan de gemeente de ambtenaar civiel aansprakelijk stellen voor de geleden schade. Een woordvoerder van de gemeente laat weten hier niets over te kunnen zeggen: 'Er zijn veel vragen gesteld door de raad. Beantwoording daarvan kan nog een week of langer duren. We gaan die vragen niet beantwoorden in de media.' En op een vraag of voor de gemeente duidelijk is waarom Ashouwer heeft gelekt, verwijst ze naar het rapport van Omniplan. Dat concludeert: 'Informatie over het gemeentelijk Wvg-besluit is door de gemeente niet gelekt, maar doelbewust en selectief ingezet (alleen aan het OBV) als beïnvloedingsmiddel om juist verwerving door marktpartijen te voorkomen.' Die beïnvloeding pakt voor de gemeente Amersfoort erg nadelig uit. De ambtenaar valt niet meer onder de Ambtenarenwet. Wel kan hij strafrechtelijk worden vervolgd